PRIKAZ NASTANKA I RAZVOJA SPECIJALISTIČKIH SLUŽBI U PERIODU OD 1960-1999.GODINE
Po useljenju u novi objekat Opća bolnica Travnik nastavlja i dalje pružati svoje usluge stanovništvu gornjovrbaske i lašvanske regije. To područje pokrivaju općine: Travnik, Novi Travnik, Vitez, Bugojno, Gornji Vakuf, Donji Vakuf i Kupres. Na ovom prostoru je prije agresije na Bosnu i Hercegovinu živjelo oko 200 000 stanovnika.
Rad u bolnici je organiziran po slijedećim službama: hirurška, anesteziološka, internistička, ginekološko-porođajna, pedijatrijska, neuropsihijatrijska, služba za radiološku i ultrazvučnu dijagnostiku, transfuziološka služba, biohemijsko-hematološki laboratorij, mikrobiološka služba i tehnička služba.
Krači pregled rada pojedinih službi omogućava uvid u razvoj Bolnice koja se posljednjih decenija uspješno transformirala u ustanovu modernog tipa.
U posljednjoj dekadi 20. stoljeća travnička bolnica doživljava najteži period u svome dugogodišnjem postojanju. Od 1992-1995. godine djeluje u ratnim uslovima, nakon čega slijedi dinamičan period obnove.
Pred izbijanje agresije na Bosnu i Hercegovinu Opća bonica Travnik zapošljavala je 505 radnika i na raspolaganju je imala 610 kreveta. Po svojoj kadrovskoj osposobljenosti i vrsti zdravstvenih usluga bila je daleko iznad nivoa opće bolnice. Međutim, težak materijalni položaj zdravstva uslovio je zastarijevanje medicinske opreme tako da ratna zbivanja zatiču bolnicu sa skoro u cijelosti amortizovanom opremom.
Rat u Sloveniji i Hrvatskoj u 1991. godini, a potom brutalna agresija na Bosnu i Hercegovinu početkom 1992. godine svom silinom su se obrušili na ovu zdravstvenu ustanovu. Tih godina, posebno nakon sukoba sa HVO-om 1993. godine, Bolnicu napušta 20 specijalista i oko 200 izuzetno obučenih medicinskih sestara.
Druga nedaća koja ju je zadesila bila je velika nestašica sanitetskog materijala, hrane i lijekova. Tehnološka oprema koja se pred rat trebala obnoviti uveliko je zastarjela. Zbog nestašice goriva i kvarova na agregatima Bolnica ostaje bez grijanja i dovoljne količine električne energije.
Iako izuzetno dobro označena kao zdravstvena ustanova, travnička bolnica nije izbjegla prve granate ispaljene s neprijateljskih položaja sa Vlašića. Zbog nastalih oštećenja i iz sigurnosnih razloga dva posljednja sprata bolnice se iseljavaju i započinje rad u improvizovanim uslovima.
Prelazi se šemu rada u ratnim uslovima. Zahvaljujući prije svega izuzetnim stručnjacima koji su ostali, dokazanim humanistima i borcima za ideju Bosne i Hercegovine, kao i njenom rukovodstvu na čelu sa direktorom dr. Mirsadom Granovom, za koga praktično nije bilo nerješive situacije, radeći u krajnje teškim tehničkim uslovima, Bolnica je i u tim najtežim danima nastavila vrlo uspješno pružati usluge na zaštiti zdravlja i spašavanju života mnogih nastradalih. Nerijetko su se među njima znali naći i pripadnici neprijateljskih vojski, ali je bez razlike, svima jednako pružana medicinska pomoć. Na koncu svoga stogodišnjeg djelovanja travnička bolnica je uspjela u najkritičnijim momentima potvrditi visoke kvalitete u domenu struke i etike.
HIRURŠKA SLUŽBA
O počecima razvoja Hirurškog odjela upoznati smo već iz priloga koji je dao dr. Rakigjija. Prelomni period u razvoju Hirurgije pada u vrijeme dolaska prvog hirurga dr. Omera Bahtijarevića 1945. godine. Tada se rad vidno intenzivira iako preovladavaju hitni slučajevi. Operacije se rade u eternoj narkozi koja se prvi put uvodi u praksu 1957. godine. Dr. Bahtijareviću u radu pomažu liječnici opće prakse dr. Rosensveig i dr. Sarić, a potom Hirurgiju preuzima dr. Pavel Kopas od 1956. g.
Slijedeće godine sa radom počinje i dr. Borivoje Gavrić. Izvode se već operativni zahvati strumektomije, operacije tumora debelog crijeva, malignomi kostiju, dojki, radikalna operacija odstranjenje materice i dr. Evidentira se značajan porast malignih oboljenja. 1958. godine je urađeno 686 operacija, u porastu su operacije crvuljka, dojke, prostate, otvaranja lobanje usljed povrede. Broj operativnih zahvata raste iz godine u godinu, 1966. g. iznosi već 1483.
Dolaskom dr. Rakigjije kao specijaliste prvi put se izvode zahvati na žuči i žučnim vodovima, operacija želuca, preloma kuka po Smith-Peterrson. Glavne karakteristike ovoga perioda su porast operacija naročito nakon uvođenja endotrahealne narkoze.
Značajno je napomenuti da se 1966. godine uvodi zasebno dežurstva na Hirurgiji. Te godine dr. Rakigjija odlazi u Etiopiju, a Hirurški odjel vodi dr. Osman Durić, sa saradnicima dr. Džemilom Čatić, dr. Georgijem Brajović, dr. Vojislavom Brajović, dr. Vladimirom Lukić i dr. Branislavom Kuliš. U međuvremenu dr. Čatić odlazi na specijalizaciju iz rentgenologije, a na Hirurgiju dolaze dr. Hamdija Hubjar, dr. Branimir Markunović i dr. Zoran Banjac.
Svakako jedan od najznačajnijih trenutaka je preseljenje Hirurgije 1969. godine u prostore nove zgrade, zajedno sa ginekologijom i pedijatrijom. U tom periodu djelatnost se intenzivira, povećava se kapacitet postelja, maksimalno su poboljšani uslovi rada. Počinju djelovati i hirurške ambulante na terenu u Bugojnu, Gornjem i Donjem Vakufu.
Godine 1972. dr. Georgije Brajović je završio specijalizaciju urologije, a naredne godine dr. Vojislav Brajević odlazi na rad u Titograd (Podgoricu). Godine 1973. specijalizaciju završava dr. Hamdija Hubijar i dr. Zoran Banjac, dr. Branimir Markunović i dr. Salahudin Dizdarević koji 1975. godine preuzima odjel dječije hirurgije ( danas je profesor dječije hirurgije na Medicinskom fakultetu u Sarajevu).
Tih godina na Odjelu rade dr. Veljko Radulović budući ortoped, dr. Mirsad Granov budući hirurg i dr. Dragutin Marković budući opći i torokarni hirurg i specijalizanti dr. Petar Čelina, dr. Anto Misir, dr. Sead Buturović, dr. Fadil Latić, dr. Ferid Latić.
S rada u Etiopiji u sklopu medicinsko-tehničke pomoći, vraća se 1973. godine dr. Antun Rakigjija, koji je ponovo imenovan na mjesto šefa Hirurško-traumatološkog odjeljenja. Od toga vremena pa sve do 1978. godine Hirurška služba brzo napreduje. Investira se u kadrove što ubrzo daje dobre rezultate. Ljekari usavršavaju znanje na klinikama i u praksi uvode nove hirurške zahvate.
Godine 1974. dr. Zoran Banjac i dr. Branimir Markunović razrađuju i uvode u operativnu praksu vagotomiju kao novi prilaz liječenju ukupne bolesti dvanaestopalačnog crijeva, a operacije na jednjaku-ahalazije i tumore jednjaka uvodi prim. dr. Rakigjija. Za potrebe vaskularne hirurgije usavršava se dr. Markunović, pa se 1975. godine uvode u operativni plan operacije embolektomije, zatim se radi prvi femoro popliealni Bypas, a 1977. godine dr. Markunović uvodi u dijagnostiku arteriografiju, flebografiju nogu, arteriografiju po Seldinger metodi u preponi femoralne artrije te nekoliko aortografija abdominalnih dorzalnim pristupom.
U to vrijeme Hirurgija je u fazi zavidnog razvoja. Godine 1978. prim. dr. Rakigjija odlazi u Dubrovnik. Dužnost šefa službe ponovo obavlja dr. Georgije Brajević, a 1979. za načelnika Hirurško-traumatološke službe imenovan je dr. Branislav Kuliš, koji je uz dva krača prekida vodio službu u periodu od 1983-1991. godine. Po izboru direktora Bolnice dr. Mirsada Granova, 1991. godine na čelo Hirurgije dolazi dr. Branimir Markunović.
Osamdesetih godina dolazi do određene stagnacije, što je posljedica ekonomske krize. Cijene usluga Beo-dana su niske, a na drugoj strani cijene lijekova i hirurškog materijala rastu. Služba je bila orijentirana na štednju u svim nivoima.
Rad se odvijao u dvije velike i jednoj manjoj operacionoj sali. Prosječna zauzetost kreveta 1980. godina iznosila je 146, što je visok broj zbog velikog gravitacionog područja, gornjovrbaske i lašvanske regije. Zbog toga je organiziran ambulantni rad po domovima zdravlja, gdje su hirurzi radili van radnog vremena. Tada je na odjelu radilo 6 ljekara, dr. Latić, dr. Kuliš, dr. Hubjar, dr. Banjac, dr. Markunović, dr. Granov i dr. Marković.
U Odjeljenje 1985. godine dolazi specijalista urolog dr. Nedim Kulenović koji preuzima Urološki odsjek. U periodu od 1980-1999. godine specijalistički ispit polažu hirurzi dr. Borislav Miskin, oftalmolog, dr. Harun Fazlibegović, dr. Nijaz Gazić, dr. Darko Finci, dr. Zlatko Kravić, dr. Vlado Tabak i dr. Nebojša Mraović, a kao specijalizanti rade dr. Eniz Rujanac, dr. Omer Lepara, dr. Tihomir Perić i dr. Muris Trako.
Tih godina kao posljedica usložnjavanja rada Hirurškog odjeljenja nagomilavaju se novi problemi, u prvom redu po pitanju kadrova, zatim tehničko-materijalne opreme i adekvatnog smještaja Kabineta za transfuziju krvi, Urologije, Odsjeka za fizijatriju i ortopediju, Endoskopskog kabineta, Odsjeka intenzivne njege itd. Problemi su sukcesivno ali programski rješavani. U isto vrijeme postojeći medicinski kadar, sa lječnicima na čelu, uspio je zadržati kvalitet rada i zavidan ugled travničke hirurgije poznate još od vremena dr. Rakigjije i dr. Brajevića.
Stručno usavršavanje kadrova i njihovo usmjeravanje u razne grane omogućilo je ovom Odjelu da permanentno pruža najviši nivo kvaliteta u radu.
Početkom devedesetih godina Hirurško-traumatološka služba je vrlo moderno organizovana sa 17 specijalista i 3 specijalizanta te 60 medicinskih sestara sa višom i srednjom stučnom spremom, veoma obučenih za poslove koje su obavljali.
Kako se približavao rat i velikosrpska agresija na Bosnu i Hercegovinu, situacija se i na Hirurgiji počela vidno pogoršavati. Nedostatak sanitetskog materijala i lijekova se nadomještavao humanitarnim konvojima koje organiziraju međunarodne organizacije Crveni križ i Crveni polumjesec, MDM, PSF i druge, ali su količine na granici podmirivanja minimalnih potreba.
Najprije sporadično, a potom u grupama, Hirurgiju napušta veliki broj liječnika i medicinskih sestara, da bi u u mjesecu junu 1993. godine, po izbijanja sukoba sa HVO-om Hirurgija odjedanput ostala bez 28 zaposlenih.
Za travničku bolnicu 6. juni 1993. godine, kada izbijaju sukobi u srednjoj Bosni, bio je jedan od najtežih ratnih dana. Na posao od liječnika specijalista dolaze dr. Mirsad Granov, dr. Zoran Banjac, dr. Branimir Markunović, dr. Harun Fazlibegović, dr. Dragutin Marković i dr. Anđelković, te specijalizanti dr. Muris Trako, dr. Omer Lepara, dr. Sifet Mrkonja, dr. Hasan Muminagić, dr. Blažević i dr. Fatima Čurić. Od 15 instrumentarki na posao se javilo samo njih 5: Đurđa Dakić, Belma Hodžić, Danijela Šumanjski, Karmela Smoljo i Mastilović Aleksandra. Za kratko vrijeme njima se pridružuju Berina Delić, Bahrija Grabus i Fatima Aganović koje zbog blokade nisu mogle stići do Bolnice. Iako u toku rata fizički oslabljene, ove izvanredne sestre na sebe primaju cjelokupan teret rada operacione sale i u narednom periodu educiraju novopridošle radnike, tako da ni jednog trenutka ne prestaje stručno obučavanje i usavršavanje. Ljekari i sestre ovoga tima kao ekipa potvrđenih humanista i dokazanih stručnjaka preuzimaju kompletnu brigu o ranjenim i bolesnim pacijentima. S obzirom na obim i delikatnu prirodu poslova koji često nisu dozvoljavali čekanje, njima se pridružuju na ispomoć ginekolozi i otorinolaringolog, fizijatri i specijalizanti drugih struka tako da se do kraja rata formira jedan izvanredno uhodan stručni tim koji uspješno rješava hiruršku patologiju sem povreda iz domena neurotraume i maksilofacijalne hirurgije.
U tom periodu se rade operativni zahvati i zbrinjavaju povrede srca i velikih krvnih sudova što se ranije radilo samo na univerzitetskim centrima. Operativni zahvati se izvode u tri improvizovane operacione sale koje ni blizu ne pružaju normalne uslove za rad. Međutim, zahvaljujući prije svega visokoj etičkoj i stručnoj razini cijele ekipe i pored mnogih otežavajućih faktora, rezultati tretmana su bili izvan svih očekivanja.
Zahvaljujući dobroj organizaciji rada, uspjelo se realizirati 3700 velikih operacija i oko 10000 manjih zahvata. I pored rada u potpuno neuslovnim prostorima uz sve popratne teškoće ranjenici su operisani po svim medicinskim kautelama. Pojavio se začuđuje minimalan broj komplikacija a i infekcija je bilo manje nego u mirnodopskim uslovima iako se materijal sterilizirao u autoklavima koje su se ložile. Zimi su bolesničke sobe i operacione sale bile nezagrijane, a posteljina je prana najčešće u hladnoj vodi i deterdžentu.
Danas je hirurgija ponovo na zavidnom nivou. Odjel je smješten u rekonstruiran, renoviran i potpuno modernizovan prostor na četvrtom katu i ima 50 postelja. Sobe su trokrevetne i dvokrevetne sa mokrim čvorom. U toku je renoviranje prostora na trečem katu gdje će uskoro biti smješteni Urološki, Ortopedski, Očni odsjek i ORL koji su danas u sklopu Hirurške službe, kao i Dječiji odsjek sa 12 postelja.
Oprema je nakon rata u potpunosti obnovljena i modernizovana. Od 1997. godine u upotrebi je endoskopski stub i potreban instrumentarij za endoskopsku hirurgiju. Sve operacione sale, 4 hirurške i jedna ginekološka su potpuno modernizirane sa novim operacionim stolovima i lampama, te potrebnim monitoringom, kao i najnovijim anesteziološkim aparatima.
Na Hirurgiji danas rade specijaliste opće hirurgije:
-dr. Mirad Granov
-dr. Branimir Markunović
-dr. Zoran Banjac
-dr. Harun Fazlibegović
-dr. Muris Trako
-dr.Omer Lepara
-dr. Hasan Muminagić
-dr. Sifet Mrkonja
specijalista urolog dr. Nedim Kulenović
specijalizant urolog dr. Nedmin Purić
specijalista ortoped dr. Mithat Asotić
specijalizant ortoped dr. Selmir Topčić
specijalista ORL dr. Salih Bazdulj
specijalista ORL dr. Damir Sofić
specijalista okulista dr. Suad Trkić
specijalizant dr. Selđana Čatović
specijalista fizijatar dr. Sadija Kajimović
specijalista fizijatar dr. Biljana Čerović
Uz dijagnostiku koja obuhvata klasičnu rtg aparaturu, ultrazvučnu dijagnostiku, dopler, komjuteriziranu tomografiju, gastroskopiju, kolonoskopiju, moderni laboratorij, Hirurška služba danas ima optimalne uvjete za rad. Veoma sposoban tim stručnjaka uključuje se lako u savremene trendove operativne hirurgije. Izvode se sve klasične operacije u abdomenu osim transplantacije jetre. Juna 1997. godine dr. Granov izvodi prvu endoskopsku holecistektomiju. Ova operacija se sada radi rutinski i do sada je operirano tom metodom preko 750 pacijenata tako da je danas travnička bolnica postala jedan od najjačih centara za laparoskopske operacije u Bosni i Hercegovini. Ekipa je stručno educirana i za endoskopske operacije hernie i druge operacije u abdomenu. Pitanje je dana kada će se započeti sa tim zahvatima.
Početkom 1999. g. dr. Asotić je učinio prvu endoskopsku artrotomiju (operacija u zglobu) i na taj način otvorio novo poglavlje u razvoju ortopedije. Nakon edukacije u Engleskoj dr. Trako preuzima posebno problematiku iz domena rekonstrukcije hirurgije. Dr. Fazlibegović prati sve najsavremenije metode iz domena traumatologije i uspješno ih primjenjuje u radu.
Hirurzi travničke bolnice su veoma aktivni članovi stručnih skupova, sastanaka i simpozija u zemlji i inostranstvu. Na prvom BiH Kongresu hirurga 1997. godine iznose vrlo zapažene radove.
OTORINOLARINGOLOGIJA
Ova medicinska disciplina prisutna je u travničkoj bolnici tek od 1981.g. kada sa radom počinje prvi otorinolaringolog prim. dr. Salih Bazdulj. Organizacijski je u početku postavljena kao ORL Odsjek Hirurško-traumatološke službe, ali se prvih deset godina rad Odsjeka svodio na konsultativno-specijalističku ORL ambulantu prostorno smještenu u zgradi Doma zdravlja.
U tom periodu završava specijalizaciju i sa radom počinje 1990.g. još jedan ljekar spacijalista dr. Olga Livaja-Anić, koja već u aprilu 1992. godine za stalno odlazi iz Travnika.
Svoje mjesto pod krovom Bolnice ORL će steći tek tokom rata kada se otorinolaringolog uključuje u rad hirurških timova i učestvuje u zbrinjavanju oboljelih i ranjenih pripadnika oružanih snaga i civilnih žrtava rata. Za taj period vežu se i prve otorinolaringološke operacije. Godine 1993. Travnik je zbog sukoba u srednjoj Bosni potpuno odsječen od drugih zdravstvenih ustanova te su svi ranjenici morali biti zbrinuti u travničkoj bolnici. Tom prilikom su hirurški obrađivani i definitivno zbrinjavani ranjeni u područje vrata i lica, s povredama jezika, usne šupljine i viličnog sinusa, kao i neka oboljenja nevezana za ratna djelovanja. Time se ORL definitivno etablirala u Bolnicu Travnik.
Nakon rata razvoj ove službe dobija novi zamah. Eminentni BiH stručnjak prof. dr Vesna Hadžiomerović uz asistenciju prim. dr. Bazdulja uradila je 1988. godine u travničkoj bolnici prvu operaciju na laringsu. Te godine specijalizira i sa radom počinje još jedan otorinolaringolog dr. Damir Softić te se stvaraju uslovi za početak djelovanja ORL odjela. Iste godine se za potrebe ovoga Odjela renovira prostor na trećem spratu Bolnice.
Godina 1999. za Otorinolaringologiju u Travniku postaje nekom vrstom simbola. U godini obilježavanja stote godišnjice Bolnice Travnik, stogodišnjica je prve otorinolaringološke klinike u Evropi ( Rostock, Njemačka), a istovremeno je i godina u kojoj je počela hospitalizacija otorinolaringoloških bolesnika i njihovo hirurško liječenje u travničkoj bolnici.
ANESTEZIOLOŠKA SLUŽBA
Iza Drugog svjetskog rata dugo vremena Hirurgija nije imala specijalizirane anesteziologe. Ljekari su sami vršili anesteziju, a dr. Rakigjija je nastojao obučiti niz tehničara u anestetičare šaljući ih na kurseve. Prvi obučeni anestetičar je bila Milica Đomić, a potom Savka Jablanović, Anto Vujica, Tomo Vuleta.
Od 1972. godine povremeno je u Travnik dolazio prvi anesteziolog dr. Behrem Junuzović-Becki. Dolazio je u posebne dane predviđene za teške i rizične operativne zahvate. On uvodi novi anestetik halotan, relaksant pavulon i barbitur pentotal. Od 1974. godine Travnik ima stalnog anesteziologa dr. Berzada Bilala koji po dolasku nabavlja nove anesteziološke aparate, uvodi moritoring u operacionu salu, prvi asistor, “preuzima” šok sobu, tako da prvi puta intenzivno liječenje dolazi u ruke anesteziologa. Dr. Bilal uvodi niz farmakoloških novosti, kao što je neurolept anestezija, ketalar anestezija i niz drugih intravenskih u već postojeću praksu anesteziranja halotan anesteticima.
Na odjeljenju se formira mala kompaktna ekipa iskusnih anestetičara. Nakon odlaska dr. Bilala 1980. godine u službu se prima dr. Zlatan Živanović. On unosi novi moderni pristup anesteziji i reanimaciji i vrši prisniju postoperativnu i preoperativnu pripremu u operacionoj sali. Proširuje moritoring u šok sobi, nabavlja nove anesteziološke aparate, te prakticira spinalnu anesteziju.
Od 1984. godine na odjelu rade dr. Dijana Finci i dr. Ivan Udovičić koji se posebno angažira oko preuzimanja “šok-sobe” te reorganizira službu u kadrovskom i prostornom pogledu. Dr. Živanović se više angažira u operativnom i preoperativnom tretmanu. Nabavljen je novi respirator, pult za reanimaciju novorođenčadi sa priborom, nervni stimulator, kompletira se dosadašnji moritoring te novi anesteziološki aparat. Uz pomoć kolege iz RMC Zenica formira se 1986. godine stalno anesteziološko dežurstvo u bolnici.
Dosadašnja “šok-soba” dobiva status jedinice intenzivnog liječenja pod stalnom reanimatorskom kontrolom, koju sve češće koriste pacijenti za intenzivnu njegu drugih službi kao neurologije, pedijatrije i internog.
Konačno 1986. godine formira se Služba za anesteziologiju i reanimatologiju i intenzivno liječenje.
Glavna sestra službe je Klara Lučić Jozak, prva viša medicinska sestra je Kata Ljubas, dok je glavni anestetičar Vladimir Frkat.
Devedesetih godina u Službi su zaposleni dr. Zlatan Živanović, dr. Nebojša Terzija (napušta Bolnicu 1992.g.), dr. Mensura Hamur i specijalizant dr. Sabina Bojić. Godišnje je realizirano oko 2100 anestezija svih poznatih kategorija.
Krajem maja 1992. godine Služba se našla u katastrofalnoj situaciji, premještena je zbog sigurnosnih razloga u podrumske prostorije, ali su najveći problemi nastali naglim osipanjem kadra, nemogućnošću nabavke plinova za vođenje anestezije, nedostatkom lijekova, infuzionih rastvora idr. Uz sve to, obim poslova se zbog ratnih djejstava povećao za nekoliko puta.
Od ljekara je na radnom mjestu ostao šef službe dr. Zlatan Živanović i dr. Sabina Bojić, a veoma brzo se pridružila i dr. Mensura Hamur, koju su jedva pustili da dođe iz Zeničke bolnice. Kasnije dolazi dr. Saša Živanović, obavljajući istovremeno zadatke u vojnom sanitetu. Dramatičan trenutak nastaje kada u jednom danu sedam anestetičara napušta posao i ostaje samo Dževad Suhonić, koji u narednom periodu obavlja i sve ostale funkcije i radne zadatke. U tim dramatičnim trenucima, tako reći u hodu se vršila veoma delikatna edukacija za anestetičare i za sestre koje su posuđivane sa drugih odjeljenja. One su posebno pokazale samoprijegor i odanost poslu, neke od njih su za stalno ostale u službi.
U februaru 1993. godine iz laboratorije prelazi viši medicinski tehničar Laštro Zrinko i Služba se polako počinje popunjavati iskusnijim kadrom. Iako su uslovi za rad bili veoma otežani za kratko vrijeme sve je dovedeno u stanje pune funkcionalnosti, posebno zahvaljujući prije svega izuzetnoj stručnosti i entuzijazmu liječnika na čelu sa dr. Živanovićem i dr. Hamur. Služba je bila u stanju odgovoriti svim izazovima i uspješno je obavila tešku ulogu koju su nametnuli ratni uslovi.
Kraj rata Služba je dočekala kadrovski ojačana, a kasnije prelazi i u nove prostorije
CIT-a, nabavlja najsavremeniju opremu, tako da se može reči da danas djeluje u optimalnim uslovima.